Το Brazil του Terry Gilliamδεν είναι μια ταινία που καταλαβαίνεις, αλλά μια ταινία που νιώθεις
Η αρχή λένε κάποιοι καλύτεροι από εμένα είναι το ήμισυ του παντός. Η δική μου αρχή σε αυτό το ταξίδι διάλεξα να είναι μια ταινία ορόσημο της παιδικής μου ηλικίας. Ένα φιλμ που χαρακτικέ ανεξίτηλα μέσα στην ψυχή μου
1984 & ½ Ήταν ο πρώτος τίτλος που όλοι σκέφτηκαν όταν την δημιούργησαν και όχι άδικα! Η ταινία Brazil είναι Οργουελικό φιλμ γροθιά· γεμάτο πίκρα και αυτοσαρκασμό! Τίποτα δεν είναι εύκολο σε αυτό τον κόσμο… Ακόμα και οι πιο αστείες καταστάσεις σε χτυπάνε γερά στο στομάχι
Σκηνοθετημένη από τον Τέρι Γκίλιαµ πρώην μέλος τότε της ομάδας των Monty Python, εγκλωβίζει τον θεατή σε έναν παρανοϊκό κόσμο, γεμάτο με αλλόκοτα μηχανήματα, πεπαλαιωμένα βιομηχανικά ντεκόρ και κατοίκους με ιδιόρρυθμη νοοτροπία… Ο ήρωας μας, ο Σάμ (Jonathan Pryce), ένας απλός γραφειοκράτης, κυνηγά μια γυναίκα που συνάντησε στο όνειρό του, προτού πέσει σε μια δίνη παραλογισμού και πνευματικής παράλυσης. Μια ταινία φαντασίας που δύσκολα περιγράφεις με μια λέξη, καθώς συνδυάζει στοιχεία δράματος και κωμωδίας που στροβιλίζονται γύρω από έναν retro-μελλοντικό κόσμο
Αξίζει να αναφέρουμε την συμπαθητική, αν και σύντομη, παρουσία του Robert de Niro στο ρόλο του ηγέτη της επανάστασης ενάντια στο σύστημα.
https://youtu.be/EvBF3Lxla98
Λίγα λόγια για την περίληψη τους έργου
Ο Σαμ Λόρι είναι ένας μικρός νομοταγής υπάλληλος στα κεντρικά αρχεία του παντοδύναμου υπουργείου πληροφοριών. Βρισκόμαστε σε μία σκοτεινή πραγματικότητα όπου η γραφειοκρατία κυβερνάει τα πάντα. Η μητέρα του Σαμ έχει μεγάλη επιρροή και προσπαθεί συνέχεια να του φτιάξει την καριέρα.
Ο Σαμ εμπλέκεται σε μια σκευωρία. Γνωρίζει κατά λάθος τον καταζητούμενο τρομοκράτη Τατλ, μηχανικό καλοριφέρ στο επάγγελμα. Μια μέρα γίνεται ένα μηχανογραφικό λάθος και αντί για τον καταζητούμενο Τατλ η αστυνομία συλλαμβάνει τον αθώο Μπατλ. Ο Σαμ εμπλέκεται όλο και περισσότερο στην μυστηριώδη υπόθεση, ενώ παράλληλα ψάχνει για να βρει τα ίχνη της άγνωστης αγαπημένης του που θα γνωρίσει τυχαία.
Η ιστορία γίνεται όλο και πιο παράλογη. Ο Σαμ αποφασίζει να επέμβει και να σώσει την αγαπημένη του. Θα πέσει όμως θύμα της γραφειοκρατίας και από τα βασανιστήρια θα χάσει τα λογικά του. Η μόνη διέξοδος είναι η απόδραση σε έναν κόσμο φανταστικό, όπου τα πάντα είναι ειδυλλιακά.
https://youtu.be/9HtHEgINHO0
Το παρακάτω απόσπασμα το βρήκα ελεύθερο στο διαδίκτυο και είναι από το βιβλίο του 365 Νύχτες τρόμου του Δημήτρη Κολιοδήμου (μέλους της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου) Είναι απόλυτα κατατοπιστικό γι αυτό και το παραθέτω
Η απολυταρχική κοινωνία του μέλλοντος, που είναι στηριγμένη στις νέες μορφές οργάνωσης και τεχνολογίας, δεν είναι κάτι το καινούριο: έχει ήδη απεικονιστεί, με εξαιρετική μάλιστα παραστατικότητα, τόσο στα κλασικά πια λογοτεχνικά έργα της επιστημονικής φαντασίας, όπως το 1984 του Τζωρτζ Όργουελ, το Εμείς του Ευγκένι Ζαμιάτιν ή το Κουρδιστό πορτοκάλι του Άντονυ Μπέρτζες, όσο και τον κινηματογράφο (τις μεταφορές του πρώτου και του τρίτου, για παράδειγμα). Ωστόσο, ο κόσμος αυτών των έργων δεν είναι ένας κόσμος ουσιαστικά άγνωστος, μη οικείος, μια και οι άλλοι κόσμοι της επιστημονικής φαντασίας αποκτούν θετική ή αρνητική αξία σε σχέση με τον παροντικό χρόνο. Δεν είναι τίποτα περισσότερο από την τοποθέτηση σ’ ένα μέλλον προβλημάτων και καταστάσεων του παρόντος, εξωθημένων ίσως σε μια πιο περίπλοκη ή τρομακτική διάσταση. Και κάτι τέτοιο συμβαίνει και στο Μπραζίλ.
Εδώ ο ερεβώδης, εφιαλτικός, γραφειοκρατικός κόσμος του παντοδύναμου τεχνολογικού κράτους δεν είναι παρά η υπερβολή, η ακραία διόγκωση της σημερινής πραγματικότητας, της οργανωμένης και αποστειρωμένης βίας των κρατικών μηχανισμών και του γραφειοκρατικού συστήματος. Σ’ αυτό τον κόσμο, ο Σαμ Λόουρι είναι ένας από τους χιλιάδες υπαλλήλους του καθεστώτος, του οποίου αποτελεί ένα έγκλειστο θύμα. Και, για να ξεφύγει από την ολοκληρωτική απανθρωπιά και τη μιζέρια της τακτοποιημένης ζωής του, διοχετεύει τους πόθους του στον ανάλαφρο, ηρωικό και απελευθερωτικό κόσμο της φαντασίας.
Δηλαδή, διάγει μια διπλή ζωή: από τη μια είναι ένας ασήμαντος ανθρωπάκος, που τρέχει στα κελεύσματα του προϊσταμένου του, υπακούει στις παραξενιές της μητέρας του και κατοικεί σ’ ένα πλαστικοποιημένο διαμέρισμα, γεμάτο από φρικτούς σωλήνες, και από την άλλη είναι ένας αντάρτης άγγελος του καλού, που υπερασπίζεται τη γυναίκα των ονείρων του και μάχεται με γιγαντιαία πλάσματα.
Αυτή η στυλιζαρισμένη σύγκρουση ανάμεσα στην καταπίεση (πραγματικότητα) και την ευτυχία (όνειρο) είναι τυπική της συνεχούς προσπάθειας που καταβάλλει για να διατηρήσει τα λογικά του και να ενδυναμώσει τους ενστικτώδεις, μη αλλοτριωτικούς πόθους του. Αλλά ο Τέρρυ Γκίλλιαμ προεκτείνει ακόμα περισσότερο αυτή την «προειδοποίηση» ενάντια στον τεχνολογικό απολυταρχισμό, γενικεύοντας κάπως το δίλημμα.
Η φύση της ευτυχίας και η φύση της ελευθερίας είναι αδιάρρηκτα συνδεδεμένη με την υποκειμενική αντίληψη του κάθε πολίτη (για τη μητέρα του και τον κύκλο της, η ευτυχία βρίσκεται στη σωματική ανανέωση και τη μεταμόρφωση σε πανέμορφη, φλογερή ύπαρξη, ενώ για τον Άρτσιμπαλντ Τατλ η ελευθερία έγκειται στο να μπορεί να επισκευάζει τις βλάβες του υδραυλικού συστήματος, έστω κι αν έχει εκδιωχθεί από την εταιρεία), γι’ αυτό και καταστρέφει την εκδοχή της πραγματικότητας και της φαντασίας, συγχέοντας τα όρια των δύο αυτών κόσμων με την είσοδο μιας κοπέλας, όμοιας μορφικά με το ονειρικό πλάσμα της φαντασίας του Λόουρι. Και ο έρωτας θα τινάξει τα πάντα στον αέρα, απελευθερώνοντας όλη την κρυμμένη επαναστατικότητα του υπαλλήλου του Υπουργείου Πληροφοριών.
Ο Γκίλλιαμ, αντλώντας στοιχεία από το 1984 του Τζωρτζ Όργουελ (η φθαρμένη και αποκρουστική κοινωνία της… Βραζιλίας) και από τη Δίκη του Φρανς Κάφκα (ο εγκλωβισμός στα δίχτυα της γραφειοκρατίας), από τη Μητρόπολη του Φριτς Λανγκ (τα φουτουριστικά ντεκόρ και η καταθλιπτικότητα των φόντων) και από τα κόμικς (ο ίδιος είναι και σκιτσογράφος), τα αναμειγνύει μ’ εκείνο το ιδιότυπο, καυστικό, αναρχικό και μαύρο χιούμορ των Μόντυ Πάιθον (ήταν στο παρελθόν μέλος της ομάδας τους και σκηνοθέτης των ταινιών τους), συνθέτοντας πραγματικά συγκλονιστικές εικόνες.